
Fragmenty drewnianych rur wodociągowych pochodzących z historycznych gdańskich wodociągów
nieznany, / XVI - XVII w.Autor / Wytwórca
nieznany
Czas i miejsce
Czas powstania:
XVI - XVII w.
Miejsce powstania:
Polska, Gdańsk, Korona Królestwa Polskiego
Drewniane rury stanowią element wodociągu, zaopatrującego mieszkańców Gdańska w wodę pitną, pozyskiwaną z kanałów rzeki Raduni. Gdańskie wodociągi, datowane na XIV wiek, uznawane są za najstarszy system tego rodzaju na ziemiach polskich. Od początku istnienia wodociągów, rozbudowywano je o kolejne ogólnodostępne, podziemne zbiorniki zwane rząpiami. Rząpie to odpowiedniki miejskich studni, które jednak nie korzystają (jak studnie) z wód gruntowych, a są zaopatrywane w wodę z oddalonych ujęć za pośrednictwem drewnianych rur. W późniejszym okresie wodociągi rozbudowywano także o indywidualne przyłączenia wodne dla posesji. Odcinki rur wykonywano poprzez wydrążenie sosnowych pni za pomocą wierteł i świdrów, zaś poszczególne fragmenty rur łączono, za pomocą żelaznych lub ołowianych złączy, z kołnierzami obejmującymi kolejne odcinki. Ponieważ drewniane rury w sposób naturalny zużywały się, podlegały okresowej wymianie. W kolejnych wiekach stopniowo zastępowano je trwalszymi rurami żeliwnymi, kamionkowymi, ołowianymi, żelbetowymi oraz wykonanymi z tworzyw sztucznych. Ostatnie fragmenty gdańskiego drewnianego wodociągu pozostawały w użyciu aż do połowy XIX wieku. Prezentowane odcinki rur zostały odnalezione podczas prac remontowych, prowadzonych w okolicach Bazyliki Najświętszej Marii Panny w Gdańsku.
Ciekawostka: Od XVI wieku za odpowiednie ciśnienie w wodociągu odpowiadała maszyna wodna nazywana w Gdańsku Wasserkunst (z niemieckiego Kunszt Wodny), złożona z pompy czerpakowej oraz koła wodnego napędzanego energią przepływającej wody. Analogiczne urządzenie pracowało też między innymi w Krakowie, gdzie nazwano je rurmus.
Bibliografia:
Wodociągi, strona „Gedanopedia”, https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=WODOCI%C4%84GI, dostęp 8.05.2021.
Fragmenty drewnianych rur wodociągowych pochodzących z historycznych gdańskich wodociągów
nieznany, / XVI - XVII w.Autor / Wytwórca
nieznany
Czas i miejsce
Czas powstania:
XVI - XVII w.
Miejsce powstania:
Polska, Gdańsk, Korona Królestwa Polskiego
