Rzutnik (diaskop) to urządzenie optyczne służące do wyświetlania na ekranie powiększonych obrazów. Rzutnik wykorzystuje rozwiązania optyczne zastosowane w tak zwanej laterna magica (latarni magicznej) – prostym urządzeniu do wyświetlania obrazu zbudowanym ze szklanych przeźroczy, w którym źródłem światła był najpierw płomień świecy, a później lampa naftowa lub inne związki chemiczne. Za wynalazcę tego urządzenia uważa się Athansiusa Kirchera, który w 1646 roku opisał i zilustrował je w swoim dziele Ars Magna Lucis et Umbrae oraz Christiaana Huygensa, który w 1659 roku zaprezentował działający prototyp.
Rzutnik przeźroczy Diapol 9839 Automat w latach 1975-1990 był produkowany przez Polskie Zakłady Optyczne w Warszawie. W drugiej połowie XIX wieku jednym z najbardziej liczących się warszawskich zakładów produkujących przyrządy optyczne była Pierwsza w Kraju Fabryka instrumentów Optycznych FOS należąca do Aleksandra Ginsberga – twórcy przemysłu optycznego na ziemiach polskich. Po jego śmierci fabrykę prawdopodobnie przeniesiono do Petersburga. W roku 1921 ponownie rozpoczęła ona jednak pracę w Warszawie jako Fabryka Aparatów Optycznych i Precyzyjnych H. Kolberg i S-ka. Po wycofaniu się Kolberga ze spółki w 1930 roku, pozostali udziałowcy utworzyli Polskie Zakłady Optyczne.
Nad konstrukcją rzutników serii Diapol pracowali Witold Woźniakowski, Jan Figlewicz oraz Zbyszek Kramarz. Koncepcję plastyczną rzutnika przygotował Jan Krzysztof Meisner – projektant form przemysłowych, rysownik, fotograf, teoretyk wzornictwa, autor projektów skutera Osa, samochodu Beskid, aparatów fotograficznych Alfa i Druh.
Rzutnik Diapol 9839 Automat jest przeznaczony do projekcji przeźroczy diapozytywowych czarno-białych lub kolorowych formatu 24×38 mm, oprawionych w ramki 5×5 cm. W układzie optycznym rzutnika zastosowano obiektyw Krytar 2.8 o ogniskowej 85 mm od 0,5 do 10 m. Diaskop jest wyposażony w ramkę do automatycznego podawania przeźroczy. Po przejściu ramki z przeźroczami od numeru jeden do trzydzieści sześć, trzeba ręcznie przesunąć magazynek do pierwszego slajdu. Automatyczną zmianę przeźroczy i ustawiania ostrości obrazu umożliwia układ zdalnego sterownia. Dzięki zamontowaniu silnej żarówki halogenowej, rzutnik może być stosowany w warunkach domowych, jak i w placówkach naukowych. Ponieważ żarówka wytwarza wysoką temperaturę, w diaskopie, w celu chłodzenia układu optycznego, zamontowano dmuchawę. W czasie używania rzutnika sugerowane są przerwy trwające piętnaście minut po każdych dziewięćdziesięciu minutach projekcji.

Opracowanie: Beata Krzaczyńska, Piotr Turowski, Filip Wróblewski