
Pralka wirnikowa Frania
Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych, / 1965Autor / Wytwórca
Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych
Czas i miejsce
Czas powstania:
1965
Miejsce powstania:
Polska, Kielce
Pralka to jedno z najważniejszych urządzeń używanych w gospodarstwach domowych, które służy do usuwania zabrudzeń z odzieży, bielizny i tkanin.
Prototyp pralki Frania powstał w 1953 roku w Kieleckich Zakładach Wyrobów Metalowych. Został opracowany przez zespół konstruktorów: Karola Domżała, Józefa Janysta i Bolesława Augustyna. Projekt zakładał powstanie urządzenia taniego i prostego w użyciu, jednocześnie nieustępującego podobnym pralkom zagranicznym.
Frania została zaprojektowana jako pralka wirnikowa, to znaczy, że wodę w ruch wprawiał wirnik umieszczony na dnie zbiornika. Początkowo wirniki były wykonywane z metalu, który z czasem zamieniono na tworzywo sztuczne. Wodę do pralki trzeba było wlewać samodzielnie.
Kolejne serie urządzenia, pojawiające się na rynku, oznaczano literami alfabetu: A, B, C, D, E, W, E+D i F. Pierwsze pralki typu A, w liczbie pięciuset sztuk, wyprodukowano w 1954 roku. Składały się z dwóch części: ocynkowanego zbiornika na wodę i podstawy. Z zewnątrz pokrywano je białą lub kremową emalią piecową albo lakierem nitrocelulozowym. W pierwszych typach pralek silniki montowano z boku obudowy. W latach 1960-1961 wprowadzono do produkcji trzy wersje pralek wirnikowych z symbolem F. Seria stała się podstawą do, później produkowanych, urządzeń typu F1, FA i FB. W odniesieniu do tych pralek zaczęto stosować nazwę Frania.
Prezentowany model to pralka typu FA. Urządzenie napędzane silnikiem o mocy 180 W nie wymagało tak jak poprzednie modele uziemienia ani zerowania. Pralka posiadała zbiornik o pojemności czterdzieści litrów z zalecaną minimalną ilością wody piętnaście litrów oraz wyżymaczkę wałkową, chowaną do kotła, napędzaną ręcznie. Po bokach dodano plastikowe uchwyty służące do przenoszenia, a u podstawy kółka ułatwiające przesuwanie. Charakterystyczną cechą tego modelu był wyłącznik dźwigniowym tak zwany hebelkowy.
Ciekawostki:
Urządzenie stało się na tyle popularne, że w języku polskim wszystkie produkowane pralki wirnikowe określane były mianem frani.
Od 1961 roku pralki zostały objęte polską normą techniczną PN-60/E-77200, co oznaczało ujednolicenie stosowanych zespołów wirnikowych w całym kraju oraz ujednolicenie sposobów mocowania wyłączników dźwigniowych w pralkach FA i FB.
Bibliografia:
1. B. Tambor, Huta „Ludwików” po II wojnie światowej, Kielce, 2019.
2. Mieszkanie i domowe dobra trwałe w konsumpcji rodzin miejskich , red. J.Wątorski, Wrocław 1987.
3. K. Rogoziński, Czas zajęć domowych, „Życie gospodarcze”, 1979, nr 12, s. 3.
4. B. Tambor, Materiały do dziejów Huty „Ludwików”, „Studia Muzealno-Historyczne” 2017, nr 9, s. 127-136,
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Muzealno_Historyczne/Studia_Muzealno_Historyczne-r2017-t9/Studia_Muzealno_Historyczne-r2017-t9-s127-136/Studia_Muzealno_Historyczne-r2017-t9-s127-136.pdf, dostęp 27.05.2021.
Pralka wirnikowa Frania
Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych, / 1965Autor / Wytwórca
Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych
Czas i miejsce
Czas powstania:
1965
Miejsce powstania:
Polska, Kielce
